Alles over overstappen op elektrisch koken (complete gids!)

By Menno Vlek blog 14 juli 2022

In tijden van de energietransitie en een energiecrisis is de overstap van koken op gas naar elektrisch koken logisch. Het is veiliger en het kan duurzamer zijn. Wat zijn de voor- en nadelen en wat komt er bij de overstap kijken? Je leest het in dit artikel.

Koken op gas heeft bijna iets nostalgisch. Het is iets van vroeger, toen iedereen het nog zo deed. Maar in de loop van tijd is elektrisch koken in opkomst gekomen en aan een onophoudelijke opmars begonnen. Al jarenlang worden veel meer elektrische kookplaten verkocht dan gaskookplaten.

Welke variant je ook kiest, beide systemen hebben een aantal duidelijke voordelen en een aantal nadelen. Laten we maar eens kijken.

Waarom overstappen van gas naar elektrisch koken?

De voornaamste reden voor deze overstap heb ik in de intro van dit artikel eigenlijk al gegeven. Hieronder zet ik ze toch even overzichtelijk op een rijtje:

Vanwege de energietransitie in Nederland (alle huizen van het gas tegen 2050) en de energiecrisis die in 2021 begon waardoor gasprijzen tot recordhoogte stegen
- Daardoor is elektrisch koken relatief goedkoper geworden.
Het kan een duurzamer alternatief zijn als je overstapt op groene stroom (bij zogenaamde grijze stroom stoot je net zoveel CO2 uit als bij koken op gas)
Elektrisch koken is veiliger. Er is tenslotte geen vlam waaraan je je kunt branden. Ook zijn de risico’s op brand kleiner.
Een ‘strakker’ uiterlijk dan een gaskookplaat
Gebruiksgemak
Onderhoudsarm

Wanneer overstappen van gas naar elektra?

Overstappen van gas naar elektrisch kan in een aantal gevallen handig en/of gewenst zijn. Er zijn best wat goede redenen denkbaar, zoals:

Kostenbesparing
Duurzaamheid (met het oog op het milieu)
Een gasloos huis
Renovatie van de keuken,
Niet meer functioneren van je gasplaat
Nieuwe keuken

Welke varianten van elektrisch koken zijn er?

Bij de overstap van gas naar elektrisch koken heb je de keus uit twee varianten: keramisch of inductie. Beide opties werken uitstekend, maar hebben uiteraard allebei hun voor- en nadelen. Die vind je hieronder opgesomd. Ook heb ik de voor- en nadelen van koken op gas vermeld zodat je goed kunt vergelijken.

Wat is een keramische kookplaat

Een keramische kookplaat is een kookplaat die is voorzien van elektrische verwarmingsspiralen of van zogenaamde halogeenstralers onder een keramische glasplaat. De elementen worden rood bij elektrische verhitting, halogeenstralers produceren warmtestraling door gebruik te maken van infrarood licht.

Voordelen van een keramische kookplaat

De voordeligste van de twee elektrische varianten
Eenvoudig te installeren (je hebt wel een perilex-stopcontact nodig, zie boven)
Gemakkelijk schoon te maken
Verdeelt de warmte gelijkmatig en nauwkeurig omdat de verbruikte energie veel doelmatiger voor verhitting wordt gebruikt
Stijlvol omdat hij slank, plat en van glas is
Beschikt doorgaans over een kinderbeveiliging
Beschikt bijna altijd over een timer
Heeft meer verhittingsstanden dan een gaskookplaat

Nadelen van een keramische kookplaat

Reageert traag op een temperatuursverandering (als je de verhittingsstand hoger of lager zet)
Wanneer je een keramische kookplaat uitschakelt, moet je onmiddellijk je voedsel van de kookplaat verwijderen om overkoken of verbranden te voorkomen
Het oppervlak van de kookplaat blijft lang na het verwijderen van de pan warm, omdat het tijd nodig heeft om af te koelen
(daardoor) gevaarlijk(er) voor jonge kinderen. Zij hebben niet in de gaten wanneer het oppervlak te heet is om aan te raken

Wat is een Inductiekookplaat?

Een inductiekookplaat maakt gebruik van elektrische stroom om pannen rechtstreeks te verhitten via magnetische inductie. In plaats van thermische geleiding (een gas- of elektrisch element dat de warmte op een pan overbrengt), verwarmt inductie de pan zelf vrijwel onmiddellijk.

Omdat inductiepannen voor een deel bestaan uit ijzermoleculen, heb je in veel gevallen nieuwe pannen nodig. Die ijzermoleculen gaan bewegen zodra de magneetspoelen in de kookplaat gaan draaien. Door die beweging wordt de pan warm. Die warmte is heel snel en direct. Dat zorgt ervoor dat de pan heel snel verwarmt, maar ook snel afkoelt. De pan is hier dus de warmtebron en niet de plaat.

Voordelen van een inductiekookplaat

Werkt supersnel, tot vijftig procent sneller dan een keramische kookplaat
Maakt gebruik van elektromagnetisme om energie op te wekken en weerspiegelt onmiddellijke temperatuurveranderingen
Verbruikt minder energie dan een gaskookplaat of een keramische kookplaat
Veilig omdat het oppervlak van een inductiekookplaat geen hitte uitstraalt. Daardoor is het risico van aangebrand voedsel of handen en vingers aanzienlijk kleiner. Op het moment dat je de pan van de kookpit haalt, zal die snel afkoelen. Dat is veiliger voor kinderen
Stijlvol omdat hij slank plat en van glas is
Beschikt doorgaans over een kinderbeveiliging
Beschikt bijna altijd over een timer
Heeft meer verhittingsstanden dan een keramische kookplaat

Nadelen van een inductiekookplaat

Duur, duurder dan een keramische of gaskookplaat
Vereist speciaal kookgerei. Hij werkt alleen met pannen die voorzien zijn van een magnetisch veld, zoals ijzer, gietijzer, email of magnetisch roestvrij staal. Pannen die hieraan voldoen, maar eerst op gas zijn gebruikt, kun je helaas niet meer gebruiken. De onderzijde dient namelijk helemaal vlak te zijn en gas(open vuur) zorgt vaak voor oneffenheden in de bodem
Kan een brommend of zoemend geluid produceren, vooral bij hogere standen
Je kunt moeilijker weglopen bij je fornuis. Inductiekoken gaat zo snel dat je eten snel overkookt of aanbrandt als je niet oplet.

Wat is een gaskookplaat?

Een gaskookplaat is een kookplaat waarbij de verbranding van gas als warmtebron wordt gebruikt om voedsel te bereiden.

Voordelen van een gaskookplaat

Gemakkelijk te bedienen; hij ontsteekt en dooft onmiddellijk en als je de vlam hebt uitgezet, is de warmte meteen verdwenen
Veelzijdig. Je kunt ermee roosteren, verschroeien en flamberen
Je kunt blijven koken als de stroom uitvalt

Nadelen van een gaskookplaat

Moeilijk schoon te maken. Je moet de gietijzeren roosters en branderplaten bij het schoonmaken elke keer verwijderen
Werkt met een open vlam. Dit betekent dat je warmte en gasverbruik kunt verspillen als je kookgerei de verkeerde maat heeft voor de brander, of als je gasfornuis naast een open raam staat
De minst duurzame optie
Gasplaten worden vaak als minder mooi ervaren

Als je moeite hebt te beslissen of gas, keramisch of inductie het beste bij je past: de meeste grote merken bieden hybride modellen aan, zoals fornuizen die gas- en inductiezones combineren, of fornuizen met een gasfornuis en een elektrische oven.

Hoeveel scheelt elektrisch koken in de kosten?

Aangezien de energieprijzen door de energiecrisis flink fluctueren, kan ik hier geen eenduidig antwoord op geven. Om je een indicatie te geven, vind je hieronder een kostenindicatie. Daarbij ben ik uitgegaan van de gas- en elektriciteitsprijzen die golden in april 2022.

Energieprijzen, april 2022:

1m3 gas: €2,20
1kWh elektriciteit: €0,51

De prijzen zijn inclusief alle belastingen.

Nu we de prijzen weten voor gas en elektriciteit in april 2022, kunnen we eens gaan kijken naar het verschil in kosten tussen koken op gas en elektrisch koken. Hieronder het gemiddelde jaarlijkse verbruik van een gaskookplaat, een keramische kookplaat en een inductiekookplaat.

Gemiddeld jaarverbruik:

Gaskookplaat: 37m3
Keramische kookplaat: 225 kWh
Inductiekookplaat: 175 kWh

Gemiddelde jaarlijkse gebruikskosten:

Gaskookplaat: € 81,40
Keramische kookplaat: € 114,75
Inductiekookplaat: € 89,25

Conclusie

Koken op gas is nog steeds het goedkoopst. Daar staat tegenover dat koken op een inductiekookplaat op jaarbasis slechts een kleine 9 euro duurder is en een duurzamer alternatief is. Dat laatste geldt ook voor keramisch koken, maar het is wel met afstand de duurste variant

Wat komt er kijken bij de overstap van gas naar elektrisch koken?

Als je wilt overstappen van gas naar elektrisch koken heb je, zoals ik hierboven al aangaf, een perilex-stopcontact en -stekker nodig. Je betaalt gemiddeld tussen de 90 en 100 euro voor een perilex-aansluiting. Die prijs is inclusief materiaal. Als er meer moet gebeuren, betaal je normaal gesproken het aantal extra gewerkte uren volgens jouw elektriciens uurtarief.

Het is niet nodig om de aardgasleiding volledig te verwijderen. Een vakman moet echter wel de leiding afdoppen en de kraan sluiten. Deze stap is van cruciaal belang om schade aan de keuken te voorkomen. Ook voorkomt het veiligheidsrisico’s; de leiding moet volledig worden afgesloten om ervoor te zorgen dat er geen gas lekt.

In tegenstelling tot toestellen die op gas werken, hebben veel elektrische modellen speciale stroomkringen met krachtstroom nodig, dus voor de omschakeling kan een upgrade van de meterkast nodig zijn. De stroomsterkte-eisen variëren afhankelijk van jouw model en de grootte van het apparaat.

Moet je je groepen in de meterkast aanpassen?

Als je van gas naar elektrisch koken overstapt, ga je (veel) meer elektriciteit verbruiken. Als je voorheen op gas kookte, is je meterkast daar meestal niet op berekend.

Hoogstwaarschijnlijk moet je dus de hoofdgroepen in je meterkast (laten) ombouwen zodat die geschikt is voor 2×220/230 volt en 2×16 ampère. Daarvoor moet vanuit de meterkast een kabel worden aangelegd naar de keuken. Daarbij is het belang te weten van welke hoofdzekering je meterkast is voorzien en of die is toegerust op die noodzakelijke ombouw.

In dat geval moet je wel genoeg ruimte in je groepenkast tot je beschikking hebben. Raadpleeg een elektricien voor het juiste advies en ombouw. De kosten hiervan liggen meestal tussen de 200 en de 300 euro.

Voor de ombouw van je meterkast is het van belang te weten wat voor soort keramische plaat of inductiekookplaat je hebt gekocht. Bij keramische kookplaten maakt een kookplaat met vier of vijf pitten een wezenlijk verschil.

Bij inductiekookplaten heb je te maken met een kookplaat met laagverbruik, hoogverbruik en extreem hoogverbruik. Ook daarin zitten flinke verschillen voor wat betreft de gevolgen voor de inrichting van je meterkast.

Als je daarnaast de wens hebt een nieuw koffiezetapparaat of een nieuwe magnetron te kopen, vraagt dat natuurlijk nog meer stroom. Ook daar kan je meterkast niet op berekend zijn. Het is dus goed om daar ook rekening mee te houden.

Keramische kookplaat met vier pitten

Heb je een keramische kookplaat met vier pitten op het oog, dan volstaat een zogenaamde fase 2-aansluiting (in je meterkast worden twee losse fasen aan elkaar gekoppeld met behulp van een automaat). Voor deze aansluiting heb je geen krachtstroom nodig.

Keramische kookplaat met vijf pitten

Heb je een keramische kookplaat met vijf pitten op het oog dan heb je een zogenaamde fase 3-aansluiting nodig. Dit vereist krachtstroom. Die zijn alleen beschikbaar in moderne meterkasten. Heb je een oudere meterkast, raadpleeg dan je elektricien over de mogelijkheden om krachtstroom aan te leggen. Verder heb je voor deze kookplaat een perilex-stekker nodig.

Laagverbruik inductiekookplaat

Een verbruik tot 3680 Watt valt onder laag verbruik en kan op een gewoon stopcontact worden aangesloten. Heb je een inductiekookplaat die binnen die 3680 Watt blijft, dan kun je die aansluiten op een separate fase 1-groep in je meterkast.

Hoogverbruik inductiekookplaat

Heb je een inductiekookplaat met verbruik tot 7360 Watt, dan geldt het apparaat als een hoogverbruik inductiekookplaat. Die sluit je die normaal gesproken aan op een 2 fasen-kookgroep. In dit geval heb je wel een perilex-stekker nodig.

Extreem hoogverbruik inductiekookplaat

Heb je een inductiekookplaat op het oog (of al aangeschaft) die een verbruik heeft dat hoger ligt dan 7360 Watt, dan kun je niet meer toe met een fase 1- of een fase 2-groep in je meterkast. Je hebt in dit geval een fase 3-groep nodig. Ook voor deze inductiekookplaats heb je een perilex-stekker nodig.

Overstapkosten

Nu je alle belangrijke informatie kent die bij een overstap naar elektrisch koken komt kijken, vraag je je vast af wat die overstap gaat kosten. Dat is meteen een belangrijk nadeel, want deze overstap is prijzig.

De globale kosten die bij deze overstap komen kijken:

Aanpassingen in je keuken en je meterkast: 300 en 350 euro
Extra elektriciteitskabel naar de keuken trekken (als je geen 3 fasenaansluiting in je meterkast hebt) en aanbrengen van een perilex-stekker 500 – 750 euro
Nieuwe kookplaat (keramisch of inductie): vanaf 250 euro meestal al snel 750 euro
Nieuwe pannen: vanaf 125 euro

In totaal ben je dus minimaal 1175 euro kwijt. Een bedrag tussen de 1500 en 2000 euro is normaal.